Bronisława Wilimowska, „Zagospodarowanie Ziem Zachodnich"

Biografia Bronisławy Wilimowskiej to gotowy scenariusz na film. Potencjał ten docenił Karol Czejarek, germanista, literaturoznawca, który pisze poświęconą jej życiu książkę. Urodziła się w roku 1909 w Petersburgu. Matką artystki była również malarka, Stanisława Paradowska-Gajewska – kobieta niezwykła, znana w świecie sztuki pod pseudonimem Stano Gai. Mieszkali w Warszawie, potem w Paryżu. „Wyjazd do Paryża był nie tylko „ucieczką” przed byłym mężem Stano Gai, matki Bronisławy Wilimowskiej, ale też przed nieuchronnie zbliżającą się I wojną światową, jak również przed „zazdrością” rodziny. Trasa wiodła przez Kraków i Krzeszowice, gdzie pożegnali się z bliskimi, dalej droga ich wiodła przez Wiedeń, w którym zatrzymali się na kilka dni. Bronia zapamiętała wyjątkowo dobrze ten pobyt w stolicy kraju Mozarta, gdyż wieczorami Stano Gai ze Stefanem Gajewskim ruszali „w miasto” – ją pozostawiając w hotelu pod opieką pokojówki (przeciwko czemu – jako mała jeszcze dziewczynka – ostro protestowała). Spokojne i pogodne miesiące, które poprzedzały wybuch wojny w 1914 roku, minęły w Paryżu bardzo szybko. A wybuch wojny wygnał Gajewskich z Paryża.”

W Paryżu Bronisława studiowała w École de Beaux-Arts. Brała w tym czasie udział zarówno w wystawach warszawskich, jak i paryskich. W roku 1930 wróciła do ukochanej Warszawy. Nazywana „piewczynią stolicy”, uwieczniła to miasto na wielu obrazach i rysunkach.

Uczestniczyła w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie pracowała w Ministerstwie Kultury i Sztuki oraz w Zarządzie Głównym ZPAP, gdzie była wiceprezesem w latach 1968–1969.

Bronisława Wilimowska zmarła w Warszawie w roku 2004. Pochowana jest w kwaterze powstańczej Zgrupowania „Kryska” na warszawskich Powązkach Wojskowych.

W jej twórczości, poza Warszawą, częstym motywem są tematy związane z wojną oraz powojenną odbudową kraju. Mistrzostwo osiąga w nastrojowych pejzażach oraz widokach miast będących pamiątką z jej licznych podróży zagranicznych.

Prezentowany w listopadzie rysunek przedstawia częsty w powojennym okresie motyw tzw. Ziem Zachodnich, inaczej Ziem Odzyskanych, a więc terenów przekazanych Polsce na mocy traktatu powstałego po Konferencji w Jałcie w roku 1945. Wysiedlona ludność niemiecka zostawiła tu swoje domy, miasta, pola, swoją kulturę, w którą „weszli”, jak w nie swoje, niedopasowane buty, mieszkańcy przejętych przez ZSRR (na mocy tego samego traktatu) terenów Polski, tzw. Kresów Wschodnich. Propaganda powojennej władzy przedstawiała te ciężkie z punktu widzenia ludzkiego losu czasy często w sposób wyidealizowany, rubasznie ciepły, wręcz humorystyczny. Dobrym przykładem jest tu filmowa saga Sylwestra Chęcińskiego z roku 1967, pt.: „Sami swoi”. Prawda była taka, że aż do połowy lat 60., ludzie zamieszkujący tzw. Ziemie Odzyskane, nie mogli i nie czuli się u siebie. Cały czas nad ich trudnym życiem krążyło widmo „że Niemiec wróci i odbierze im ziemie”. Sytuacja poprawiła się zdecydowanie po roku 1965, po słynnym liście-orędziu biskupów polskich do biskupów niemieckich. Autorem i inicjatorem listu był przyszły arcybiskup wrocławski Bolesław Kominek. Ziemie Odzyskane uznane zostały ostatecznie za polskie 7 grudnia 1970 roku, po podpisaniu układu Brandt-Cyrankiewicz.

Fotografie:

1. Zdjęcie portretowe Bronisławy Wilimowskiej, ok. 1957
2. Bronisława Wilimowska, „Warszawa, Zima”, 1970; olej, płótno, 35.5 cm x 50 cm
3. Bronisława Wilimowska, „Plac Trzech Krzyży”, ok.1951, tusz, ołówek, papier; 34,5 x 44,8 cm; nr inw. MPK/SW/970; przekaz CBWA w Warszawie 1965Bronisława
4. Bronisława Wilimowska, „Stado I”I, olej, płótno naklejone na tekturę, 40 cm x 50 cm
5. Bronisława Wilimowska,” Pejzaż z Hiszpanii II”, 1971, olej, płótno; 40 cm x 80 cm
6. Bronisława Wilimowska w swojej pracowni, przygotowanie obrazów do wystaw, zdjęcie z lat 80.
7. Bronisława, Wilimowska, „Zagospodarowanie Ziem Zachodnich” („Zagospodarowanie Ziem Odzyskanych”), ok.1952, węgiel, papier; 39x49 cm; nr inw. MPK/SW/489, przekaz CBWA w Warszawie 1962