Autor: Sławomir Grzechnik

Bolesław Stawiński, Portret Jóźwiaka

30 września 2022
Obraz autorstwa Bolesława Stawińskiego przedstawia generała Franciszka Jóźwiaka, pseudonim Witold, polskiego działacza komunistycznego, komendanta głównego Milicji Obywatelskiej. Portret namalowany został farbami olejnymi na płycie pilśniowej. Przedstawia popiersie mężczyzny w średnim wieku, w wojskowym mundurze. Na twarzy ma okrągłe małe okulary w ciemnych i cienkich oprawkach. Twarz o żółtawej karnacji, z jasnobrązowymi włosami sczesanymi ku górze. Oczy brązowe, nos szeroki, usta podkreślone charakterystycznymi małymi wąsikami. Ubrany w zieloną kurtkę mundurową z dystynkcjami generała i brązową koalicyjką, pod którą widoczna jasnozielona koszula i krawat. Tło zróżnicowane, przechodzi od zgaszonej czerwieni po prawej, przez brązy do szarych zieleni po lewej. W lewym górnym narożniku widoczna książka lub kalendarz dekorowana inicjałami „GL” oznaczającymi Gwardię Ludową, oraz zieloną gałązką i czerwonym sztandarem.

1. Bolesław Stawiński, Portret Jóźwiaka, ok. 1952, olej, płótno, wymiary 70 x 50 cm; nr inw. MPK/SW/37

Obraz autorstwa Bolesława Stawińskiego przedstawia generała Franciszka Jóźwiaka, pseudonim Witold, polskiego działacza komunistycznego, komendanta głównego Milicji Obywatelskiej. Portret namalowany został farbami olejnymi na płycie pilśniowej. Przedstawia popiersie mężczyzny w średnim wieku, w wojskowym mundurze. Na twarzy ma okrągłe małe okulary w ciemnych i cienkich oprawkach. Twarz o żółtawej karnacji, z jasnobrązowymi włosami sczesanymi ku górze. Oczy brązowe, nos szeroki, usta podkreślone charakterystycznymi małymi wąsikami. Ubrany w zieloną kurtkę mundurową z dystynkcjami generała i brązową koalicyjką, pod którą widoczna jasnozielona koszula i krawat. Tło zróżnicowane, przechodzi od zgaszonej czerwieni po prawej, przez brązy do szarych zieleni po lewej. W lewym górnym narożniku widoczna książka lub kalendarz dekorowana inicjałami „GL” oznaczającymi Gwardię Ludową, oraz zieloną gałązką i czerwonym sztandarem.

Franciszek Jóźwiak (pseudonim Witold), urodzony w 1895 roku w Hucie Baranowskiej w powiecie puławskim, zmarł w 1966 roku w Warszawie; polski działacz komunistyczny, generał dywizji, komendant główny Milicji Obywatelskiej.

Od 1912 roku należał do Polskiej Partii Socjalistycznej. W czasie I wojny światowej walczył w Legionach Polskich. Od 1921 roku działał w Komunistycznej Partii Robotniczej Polski. W okresie międzywojennym za działalność komunistyczną był wielokrotnie aresztowany, w więzieniach przebywał łącznie 12 lat. We wrześniu 1939 roku, zwolniony z więzienia, do 1942 przebywał w ZSRR, od 1941 roku walcząc w partyzantce radzieckiej. Po przedostaniu się do Polski, w maju 1942 roku, objął funkcję członka Sekretariatu Komitetu Centralnego Polskiej Partii Robotniczej. W latach 1942–1944 był szefem Sztabu Głównego Gwardii Ludowej, a następnie Armii Ludowej.

Od 1944 roku pełnił funkcję pierwszego komendanta głównego Milicji Obywatelskiej, a w 1945 roku objął też urząd wiceministra bezpieczeństwa publicznego (do 1949 roku). Następnie sprawował funkcje: prezesa Najwyższej Izby Kontroli (1949–1952), ministra kontroli państwowej (1952–1955) i wicepremiera (1955–1957). Był też posłem na Sejm (1947–1956) oraz członkiem Rady Państwa (1949–1952). W 1956 roku został odsunięty od władzy.

W 1939 roku poślubił Fridę Szpringer, a w latach 1942–1956 jego drugą żoną była Helena Wolińska-Brus, prokurator wojskowy w okresie bierutowskim (stalinowskim).

Wśród licznych wizerunków gen. Jóźwiaka wyróżnia się portret namalowany przez Bolesława Stawińskiego (1908–1983). polskiego malarza, rysownika i pedagoga.

Pochodził z wielodzietnej rodziny robotniczej, jego bratem był Eugeniusz Stawiński – minister w rządach Bolesława Bieruta i Józefa Cyrankiewicza. Kształcił się w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych pod kierunkiem W. Jarockiego, T. Axentowicza, F. Ruszczyca i W. Weissa. W okresie międzywojennym wystawiał swoje prace z Grupą Krakowską w Warszawie, Krakowie i Lwowie. Po II wojnie światowej zamieszkał w Bytomiu. Od 1949 roku wykładał w katowickim oddziale Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Tworzył prace zarówno malarskie i rysunkowe. Tematem jego dzieł były kompozycje figuralne, akty, pejzaże, portrety, martwe natury. Malował w technice olejnej, akwarelowej, temperowej. (Wielka encyklopedia malarstwa polskiego, Wydawnictwo Kluszczyński, Kraków 2011;
Bolesław Stawiński | CONNAISSEUR Kraków - Salon Dzieł Sztuki (koneser.krakow.pl).

Podpisy do ilustracji:

  1. Bolesław Stawiński, Portret Jóźwiaka, ok. 1952, olej, płótno, wymiary 70 x 50 cm; nr inw. MPK/SW/37
  2. Wanda Bobrowska, Portret gen. „Witolda” Jóźwiaka, 1952, ołówek, papier, wymiary 46,5 x 36 cm; nr inw. MPK/SW/1397
  3. Bolesław Stawiński, fotografia http://zyciebytomskie.pl/index.php/ZB/panteon/bolesaw-stawiski-od-socjalisty-do-artysty-kloszarda

Alert Systemowy