Autor: Sławomir Grzechnik

Święto 11 Listopada

10 listopada 2022
Fotografia Krzyża Niepodległości, polskiego odznaczenia państwowego. Na wstędze orderowej w kolorze czarnym, z czewonym paskiem wzdłuż obu boków, zawieszony krzyż równoramienny wykonany z brązu, pozłacany i emaliowany. Ramiona krzyża mają przekrój spłaszczonego ośmioboku, rozszerzonego na krawędziach, są złączone pośrodku kwadratową tarczą, na której jest umieszczony stylizowany orzeł, wykonany na zasadzie wklęsłego reliefu. Ramiona krzyża są pokryte czarną emalią, przedzieloną paskiem złoconym, na którym, na ramionach poziomych wybity napis: BOJOWNIKOM – NIEPODLEGŁOŚCI.

Krzyż Niepodległości; replika współczesna; kolekcja prywatna

Fotografia Krzyża Niepodległości, polskiego odznaczenia państwowego. Na wstędze orderowej w kolorze czarnym, z czewonym paskiem wzdłuż obu boków, zawieszony krzyż równoramienny wykonany z brązu, pozłacany i emaliowany. Ramiona krzyża mają przekrój spłaszczonego ośmioboku, rozszerzonego na krawędziach, są złączone pośrodku kwadratową tarczą, na której jest umieszczony stylizowany orzeł, wykonany na zasadzie wklęsłego reliefu. Ramiona krzyża są pokryte czarną emalią, przedzieloną paskiem złoconym, na którym, na ramionach poziomych wybity napis: BOJOWNIKOM – NIEPODLEGŁOŚCI.

Święto Niepodległości ustanowione zostało w okresie międzywojennym na okoliczność odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku. Do rangi najważniejszego święta państwowego podniesione zostało ustawą polskiego sejmu z dnia 23 kwietnia 1937 roku (Dz. U. z 1937 r. nr 33, poz. 255). Jego ustanowienie było świadectwem nawiązania do tradycyjnych wartości, takich jak patriotyzm, duma narodowa, lojalność wobec państwa oraz szczególne przywiązanie do ideałów wolności, niezależności i niepodległości.

Data dzienna, 11 listopada, bezpośrednio wiązałą się z wydarzeniami politycznymi i militarnymi rozgrywającymi się w 1918 roku w Warszawie, kiedy Rada Regencyjna przekazała brygadierowi Józefowi Piłsudskiemu władzę i naczelne dowództwo nad podległymi mu wojskami polskimi. We wspomnianej ustawie sejmowej z 1937 roku zapisano: „Dzień 11 listopada, jako rocznica odzyskania przez Naród Polski niepodległego bytu państwowego i jako dzień po wsze czasy związany z wielkim imieniem Józefa Piłsudskiego, zwycięskiego Wodza Narodu w walkach o wolność Ojczyzny – jest uroczystym Świętem Niepodległości”.

Trzeba ponadto pamiętać, że w tym samym dniu we Francji, w Compiegne pod Paryżem, Niemcy podpisały zawieszenie broni kończące działania militarne Wielkiej Wojny (I wojny światowej).

W Polsce międzywojennej świętowanie niepodległości odbywało się wszędzie, począwszy od dużych miast, po małe miasteczkach i wsie na odległej prowincji. Na tę szczególną okoliczność odbywały się oficjalne uroczystości państwowe oraz barwne pokazy wojskowe, odprawiane też były uroczyste nabożeństwa w intencji ojczyzny.

W okresie II wojny światowej obchody Święta Niepodległości zostały surowo zakazane przez Niemców. Po zakończeniu wojny, święto zostało oficjalnie zniesione ustawą Krajowej Rady Narodowej z dnia 22 lipca 1945 (Dz. U. z 1945 r. nr 32, poz. 194). Powojenne władze komunistyczne ustanowiły w jego miejsce Narodowe Święto Odrodzenia Polski, obchodzone 22 lipca, w rocznicę ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.

Dopiero po kilkudziesięciu latach przerwy, w 1989 roku, na skutek przemian politycznych i ustrojowych w Polsce, Święto Niepodległości ponownie znalazło się w panteonie najważniejszych rocznic i jubileuszy narodowych. Stało się także pierwszym i najważniejszym wydarzeniem w kalendarzu oficjalnych uroczystości państwowych.

Krzyż Niepodległości i Medal Niepodległości

W okresie dwudziestolecia międzywojennego zastanawiano się, w jaki sposób można upamiętnić także osoby cywilne, które działały dla sprawy odzyskania niepodległości Polski. Z inicjatywą ich uhonorowania, wystąpiła w 1928 roku Pani Aleksandra Piłsudska, żona Marszałka Józefa Piłsudskiego.

Dwa lata później opublikowane zostało oficjalne Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 29 października 1930 r. o Krzyżu i Medalu Niepodległości (Dz. U. z 1930 r. nr 75, poz. 591). Odznaczenia te przewidziane były dla osób „…które zasłużyły się czynnie dla niepodległości Ojczyzny w okresie przed wojną światową lub podczas jej trwania, oraz w okresie walk orężnych polskich w latach 1918–1921, z wyjątkiem wojny polsko-rosyjskiej na obszarze Polski.”

Krzyż Niepodległości i Medal Niepodległości, jako odznaczenia rangi państwowej, mogły być przyznawane osobom cywilnym, które nie mogły otrzymać Orderu Wojennego Virtuti Militari czy Krzyża Walecznych.

Podpisy do fotografii:

1. Krzyż Niepodległości; replika współczesna; kolekcja prywatna
2. Medal Niepodległości (awers); kolekcja prywatna
3. Medal Niepodległości (rewers); kolekcja prywatna

 

 

Alert Systemowy